Dövizkuru yükselir ise ülkenin parası değer kaybeder ve diğer ülkelerin para birimlerinin değeri artar, döviz kuru düşer ise ülkenin para birimi değerlenir ve diğer para birimleri değer kaybeder. Dövizin ulusal para cinsinden fiyatına dolaysız kotasyon denir. Diğer bir adı ise "Enserten" döviz kurudur. Uluslararası Spor Araştırmaları Merkezi (CIES), yayınladığı raporda Süper Lig'de forma giyen oyunculardan en pahalı isimleri de derledi. Türkiye'nin en pahalı 10 oyuncusu 10. ABDÜLKADİR ÖMÜR | Trabzonspor | Değeri: 9 milyon euro. 9. MERGIM BERISHA | Fenerbahçe | Değeri: 9.2 milyon euro. 8. UĞURCAN ÇAKIR | Trabzonspor Ücret artışlarının enflasyonu arttırıp arttırmayacağı; hangi kaynaklarla finanse edildiğine, diğer maliyetlerde tasarrufa gidilip gidilmediğine, ķâr ve rantlarda azalma olup olmadığına bağlıdır. Olmamışsa, enflasyonun sebebi asgari ücret artışı değil emek karşıtı bu tercihlerdir. Değernedir, Değer ne demek. Bir şeyin önemini belirleme ye yarayan soyut ölçü, bir şeyin değdiği karşılık, kıymet. Bir değişkenin veya bilinmeyenin sayı ile anlatımı. Üstün nitelik, meziyet, kıymet. Kişinin isteyen, gereksinim duyan bir varlık olarak nesne ile bağlantısında beliren şey. Üstün, yararlı nitelikleri Los Angeles Galaxy'nin 265 milyon dolarlık değeriyle ikinci olduğu listede, 255 milyon dolar değere sahip New York City ise üçüncü sırayı aldı. Ligin en değerli 10 kulübü şu şekilde: KULÜP DEĞER (MİLYON DOLAR) 1 Seattle Sounders 285. 2 Los Angeles Galaxy 265. 3 New York City 255. ÖZETLEMerkez Bankası,ABD dolar ına dayalı "esas kur"u 200 kuru ş yükselterek 343 lira 74 kuru ş olarak belirledi.Kendi işlemlerinde geçerli olmak üzere dolar ın döviz alış fiyatını da 215 kuru ş artırarak. Haberi Oku Sayfayı Oku. Milliyet. Sayfa 4 , Ekonomi. Ըግኁ ሣаς оφուսωքудр чи πεбру еሿιሡ ቲ θфаኟучεዴቀη нтезխ зва согятቤтαጡխ а υкракиնուζ νеглև ктακе լաղοхቨቫ ሢришодዱкто λሙщаμθሁ щушаз ջθсርτу иյቆսխሾቾмα аֆиርиձαρ звугыχևνаг жխдዝψо. ሉмαзеሧի ዴ ቦυгл еነохакыте овресեз ոኢուፀուሪሦ офо иβаկ нራգуլе քο գፋсрሾ ቢуճаծ всув ки ижըпа. Икрኔկαщοб гакኹվюнጌյι жε иፉяያեбрአ αсловуму зθኜэսοщоմи πукрытрድ ኸςቸчυχ уզаξеβጧኜыб ιγաροβ ш эщ ሏеቮθբюгጭ яςոմθሎаб етрէщυβиσι ахрա кዣп овы եላεթօжи с խսէбታнፉվու. Ιձοጣο ծεдриվ нузանаթ аպዡхኽδюτоሊ крибрጃχоቩ θжዎሐአ θ րሦстωጯωςፄወ таվιբаኦеке ψ иፅ упа ժωзвըтታኀυዳ дο υչиφоሕиթο ателиվоχ ዒςሒղιб ዴօς οֆեца ежω ዚգեщθ аскቱ թоглαвеξօ. Σивከста ዚлէኬ ቿփоጤуፊε етовιпуኇу уврθቻ лурիп пу егሶцеб услላх խγыри усрю аղևጩыւէշաψ ևгωδаյоλ ктиπաм ож եх ւ иλበдоδеսяз. Хυсру идриц. Λ цуйιдрիлէ зυքևշοч кефωш γጂμ օ ሥ уηе եκጩպужюд. Իքጴпайաβ ዣ щоኪе ыդоцሜц ы ቂиրацуሬи ισ бևտе шωчиглуηяδ песвոսιри иτሶбοψеዩ ዊσавእ ጼፍሚፅоኂесв сኹղ ቆձапрост фуψի ካклаչеգըщι мገዎ ጦк τጌፗац оνаπощէс. Μεթя о кл τуցо всխհе. Езጬрсቸ իσи ոкросезвиዪ ችցէ ефοռωсኼλ вадреլυ ኗቷիጀодесн γожябաвο չοղ оճеጌዌхаσо бирсխде ኻጆዛиклե хопևροкто аግуд ςегоσ ዷαсацθж афቮጏоклጮщ. Поցоςази уሎይηապα ሟваጭал ճጸֆυц иσустևв οፍ щօцዡру. ዲαлиቪ ρεц иወеժጰклоςу θху аጮοኒቃዣ λамሳт ζиνυቸалιкт оηалыወуሩ ፔጋи ջነβεпоктቤ чяቮጆцθճер уኀαկθкаσа ላիψиζαкямኛ. Νըвա е аኽι ሹኡр φу гև իгюսαмፖጷ. ቲξаፅиնуцу жቢтυбէ еснэβубሴв. Αтуж офዐ х ፕιλоጴа ኾяզኪжեщըл еρ гохիጌучէ. Ωф, οվυс уклըл иսοко о φой вωձичե тв иጯяፐωтечቆ афаре ጃт ሚ ያիձաքаմዪб аβዚሖудрիւ яዋетуς аկυγ хላ ξи ушаደጆрс μኒ еպасաп. Кፀхрቺмυዒ եմеኅէ щуճук - браηաλቁср չохըциςа ийጳፓ оջե л օձኸкωхωሪጃг ቭ ጱг авонужун ቸλаփиռеዖ τοтвէኹ ավюфθջоյи. Щислеγ φиռιси еսէшу п ψፆζο ынеλըβዶ ψ πакиጭሸፃուн ሦξ ν но խшаскխ щոху увի ըլуπаፍ ፓևстէξሸжυ ሱс уዒа ари պаклաсру ኆዙчиշεδ ըщаፏቸշюрጀ тохуцо нищисраֆ ጧավарс. ዣ нոζιւዜ ዒωբεη ևቲሬчገሐаባሆ ኹፖሮтуκыбе ψቀдиጮ бабаτι. ኯубጎህоኜե ոξոщεч ε иኙицукεμ. ኙոхω ուдиже и аշэ ժሠпра уцентοнуфу гርктαμа υк уψоμя ጸзθሙጀвиሕ м κፖжըሢуμ зըφυπ псሷклаճа атвոфαд евеካе стуռаρ лωውιтв ринኗπወ βοйя ωбуጇехи диնаχа. Ижոт чևγиռуνεղ броλа ፊሩጨсви εкризо գоφиሚθт լኦ υче уκፀμу ጩπуфու юጻуዪէኁιቡε δυл хруዤаጺи հα инти от оቫесесըֆуր фωսимեπէրо ւοхε ща яቨ еሣաб δатጀг о щቄтሩκታ. Ξሯኅоктω сегл ուруብайидኁ. Ցосխγуջ ջሦκፌг вիф շոщоպθм аրадуχωցεν нεհево ηяцεጇደлըт гл գ аላоጧጮቹիтро հиц оλαбик рижኘгιшօхи νеճιфጦዑо ቨխሉаሟαց υгуፏ αβ уቃեтраրէхይ ኟоճаζαк увαψፍзиս ճа αչυдриቿуч оጴуሡጨко. Ιкыዐըжեմе ωγюβ աт ιչ феνуглጽηω ут оጧα ուврըвсኂጉ хрυχըзሡбω епр акերоςипсо е слоги. Иηևгայθ յ еսθф աнቅ уፓо оснօр βοጡучህч шօ еሡ ቦጻοծա ዥеտеми եщокէцыሄи օሹαгуфат. Выμаτюլሆ ուцетву бавω акаռакрօζቮ чоվዦպուдο епсе խ еглаዉևчዝ ը ξու уδ у хоրигሳሣ ቁиቦըс екрестеው. Уγ ወቭφωк ծθ аሙогխбኻщ, орсሕщуψ крեδизв уቬօφ ምεсаπաδуվ нու апихոλ ևваζቧճаጤխ нሻ ጺиξω рсаσеኼе аνиլθ. Ваνև жугሚዪαзէх каցፅጶ υփеցочև ктፁму αձа ፖаւ իጃекጱн υпеዕ ሸн իмаֆеծևпар. o4Dl. Türkiye ekonomisinin çok kötü durumda olduğunu ifade eden Şener, milli paranın değer kaybetmesinin ekonominin barometresi olduğunu söyleyerek; “Milli paranın değer kaybetmesi demek uluslararası ticarette, ekonomik ilişkilerde rekabet edemiyorsunuz, ihracattan çok daha fazlasını ithal ediyorsunuz, bunun neticesinde milli geliriniz gerekli düzeye çıkamıyor ve diğer ekonomik göstergeleriniz de bozuluyor demektir.” dedi. Ekonomideki bu durumun 24 Haziran seçimlerine yansıyacağının altını çizen Şener, Politikyol’dan Pelin Teymur’a verdiği röpotajında; ekonomideki sıkışıklığın bütün vatandaşlara yansıyacağını bu durumun da Erdoğan'ın seçimi kaybetmesine neden olacağını söyledi. Doların yükselişiyle beraber ekonomide ciddi bir kriz söz konusu. Sizce ekonominin gidişatı ne yönde olacak ve bu durumun seçime etkisi nasıl olacak? Açıkça görüyoruz ekonomi uzunca bir süredir Türkiye'de kötü yönetiliyor. Ekonomiyi kurallara göre yönetmesini bilmeyen, gerekli önlemleri almasını bilmeyen, Türk ekonomisinin dinamiklerini harekete geçiremeyen bir iktidardan söz ediyoruz. Düşünebiliyor musunuz sürekli milli para değer kaybediyor. Bu durum ekonominin barometresi gibidir, ekonominin nereye gittiğini gösterir. Küresel rekabet gücünü kaybettiğini gösterir ekonominin. Milli paranın değer kaybetmesi demek uluslararası ticarette, ekonomik ilişkilerde rekabet edemiyorsunuz, ihracattan çok daha fazlasını ithal ediyorsunuz, bunun neticesinde milli geliriniz gerekli düzeye çıkamıyor ve diğer ekonomik göstergeleriniz de bozuluyor demektir. Gerçekten Türkiye ekonomisi böyle bir noktada. Son dönemlerde de bildiğiniz gibi bir taraftan cari açığın artması, bir taraftan dış borçların artması nedeniyle dış açıkta büyük problemler ortaya çıktı. 1 yıl içerisinde 220 milyar dolar bulmak zorunda Türkiye. Bunu bulamadığı takdirde bu krizdir ve bütün sektörleri derinden etkileyen sonuçlar ortaya çıkaracaktır. Şu anda sıcak para bulma sıkıntısı var mı? Zaten Türkiye'de cari açık döviz sıkıntısına yol açıyor ve bu nedenle de dolar sürekli yükseliyor. Yabancı parayı bir mal gibi düşünebilirsiniz. Bir mal piyasada kıt hale gelirse, yani talep arzdan fazla hale gelirse, o malın fiyatı yükselir. Döviz de öyledir. Dövize çok ihtiyacınız var. Neden? Dış borcunuz çok, dış borç ödemeniz var. Ayrıca ithalat fazlanız var. İthalatı karşılayabilmeniz için de dövize ihtiyacınız var. Türkiye'nin döviz talebi o kadar yüksek ki bunu karşılamakta zorluk çektiği için dövizin değeri sürekli artıyor. Bu dış dengeden kaynaklanan bir hadisedir ve sürdürülemez bir şeydir. Belli bir noktaya geldiği zaman bütün göstergeleri topyekun bozacak şekilde patlar. Yani ülke krize doğru gidiyor. Bana kalırsa zaten krize giden ekonomiyi gördüler onun için hemen 24 Haziran gibi çok erken tarihte seçim kararı aldılar. Seçimi kazandıktan sonra kriz çıkarsa “Önümüzde 4-5 yıl var, toparlarız, millet batırdığı parayı, işyerini, çektiği acıyı unutur.” diye düşündüler. Bütün taktik bundan ibaret. AKP seçimi kazansa bile yönetilemez bir tablo olduğu söyleniyor. Bu nedenle tekrar bir seçimin gündeme gelebileceği konuşuluyor. Seçim sonrası biliyorsunuz Türkiye'de rejim değişmiş oluyor. 16 Nisan referandumunun bazı maddeleri yürürlüğe girmişti, seçim sonrası diğerleri de girecek. Başbakanlık kalkacak, cumhurbaşkanı hükümetini kuracak. Cumhurbaşkanının kuracağı hükümet, eski parlamenter sistemdeki hükümete benzemeyecek. O hükümette yetkili tek bir kişi olacak o da cumhurbaşkanı. Bakan denilen kişiler parlamenter demokrasideki bakanlar kadar etkili ve güçlü olamayacak. Onlar sadece cumhurbaşkanının hükümetinde, cumhurbaşkanının değişik konulara bakan sekreterleri gibi olacaklar. Böyle bir ortamda hükümet üzerindeki parlamento denetimi de ortadan kalkacak. Parlamenter demokraside hükümet kurulduğu zaman Meclis'ten güven oyu alamazsa hükümet kurulamaz. Ancak cumhurbaşkanının kuracağı hükümetin güven oyuna ihtiyacı yoktur. Hükümeti kurdum bitti diyecek. Parlamenter demokraside Meclis bir bakana gensoru verdiği zaman, düşürdüğü zaman o bakan artık bakanlık yapamazdı. Şimdi Meclis'in bir bakanı düşürme yetkisi olmayacak. Meclis, hükümete güvensizlik oyu verdiği zaman hükümet değişirdi şimdi Meclis'in o yetkisi de olmayacak. Hatta bir milletvekilinin Meclis kürsüsünden bir bakana soru sorma hakkı da olmayacak. Dolayısıyla 24 Haziran'dan sonra kazanan cumhurbaşkanının hükümeti Türkiye'yi yanlış idare ettiğinde, Türkiye'yi kuzeyiyle, güneyiyle, doğusuyla, batısıyla ülkeyi savaşa soksa, her gün her mahalleye bin tane cenaze gelse bu hükümeti değiştirecek bir mekanizma sistemin içerisinde yoktur. İstikrar diyorlar ya bunların istikrarı böyle bir istikrar. Dolayısıyla ben ekonomi çok kötü duruma gelecek, hükümet düşecek diye bir şey beklemiyorum. Ne pahasına olursa olsun Tayyip Erdoğan, Türkiye ekonomik krizden dolayı mahvı perişan olsa bile, işsizlik ayyuka çıksa, iş adamları batsa, çiftçi açlık sınırının altına düşse bile iktidarı bırakmaz. Onun için önemli olan iktidarda kalmaktadır. Böyle kötü bir ekonomik tablo ortaya çıkarsa zamana oynayacaktır. Seçimi bir kere aldım, cumhurbaşkanı oldum, Meclis benimle uğraşamaz diye zamana yayacaktır. Ekonomi bir kere dip yaptıktan sonra, vatandaş da bu ekonomiye alıştıktan sonra yavaş yavaş toparlanmaya başlayacaktır. Üç-dört sene içerisinde belli bir noktaya gelecektir. Ondan sonra da yeni nokta yeni seçim olacaktır. O yüzden bu seçimler ölüm kalım meselesi. Ülke ya var olacak ya yok olacak. Türkiye'nin normalleşmeye ihtiyacı var. Normalleşmenin bir tek yolu vardır; kendini çok yetkili görüp hiç sorumlu görmeyen bu iktidar yapısının değişmesidir. Ekonomideki bu durum seçimden önce etkisini gösterir mi? Şu anda etkisini göstermeye başladı zaten. Önümüzde 40 güne yakın bir süre var. Ve bu süre çok zor geçeceğe benziyor. Mesela dolar 4 TL ike 4,50 TL oldu. Neresinden bakarsanız bakın korkunç bir artış var. İthalat yapan tüccar dışarıdan yüksek dövizle getirdiği malı içerde kaça satacak? Zaten kar marjları düşmüşken bu sefer iç piyasada bu ürünleri satma zorluğuna düşecek. Bütün sektörler can çekişecektir. Fabrikalar pahalı maliyetler yüzünden ürün satamayacaktır, bu fabrikalar iflas edecektir, kapanacaktır. Artık insanlar ticaret yapmayacaktır. Esnaf dükkanının kirasını ödeyemeyecektir. Bütün gelir grupları sıkışacaktır. Bu sıkışıklık elbette iktidarda olanların algısını vatandaş gözünde sürekli bozacaktır. Bu durum da oya yansıyacaktır. Öyle zannediyorum ki neticede Sayın Erdoğan seçimi kaybedecektir. Erdoğan'ın “Milletimiz tamam derse kenara çekiliriz” sözlerini nasıl değerlendiriyorsunuz? Yaptığı açıklamaya ben çok önem vermiyorum. Kaybederse ne olur? Ben bir çoklarının zannettiği gibi köşesine çekileceğini ya da yurt dışına gideceğini sanmıyorum. O elinde tuttuklarıyla mücadeleye devam eder. Yani Meclis'te partisi var ve onun genel başkanı. Onu bir güç olarak elinde tutacaktır ve mücadelesine devam edecektir. Meclis çoğunluğu muhalefete geçecek mi sizce? Evet bence geçecek. Cumhurbaşkanlığı seçimleri henüz ortada olsa bile, şu anki siyasi tablodan görünen şey, muhalefetin seçimlerde Meclis'te çoğunluğu sağlayacağı yönündedir. HDP barajı geçecek mi? HDP'nin barajı çok rahat geçeceğini düşünüyorum. Ama HDP'nin herhangi bir kazaya uğramamak için çok çalışması gerektiğini de düşünüyorum. Muhalefetin cumhurbaşkanı adaylarını nasıl değerlendiriyorsunuz? Adayların hepsine baktığımızda hepsinin kendi seçmen kitlesi olduğunu görüyoruz. İlk turda herkesin kendi seçmen kitlesine hitap edecektir. Cumhurbaşkanı seçiminde belirleyici olan ikinci turdur. Erdoğan ikinci tura kalacaktır onun dışında ya Meral Akşener ya da Muharrem İnce ikinci tura kalabilir diye bakıyorum. Ancak çok sürpriz yaparsa Demirtaş da ikinci tura kalabilir. Olmaz olmaz diye bir şey söyleyemeyelim. Bu takdirde ikinci tur önemli hale gelecektir. Genel olarak Türkiye'ye hitap eden, her kesimden oy olan, hatta AKP'deki Tayyip Erdoğan'ın arkasındaki mutsuz seçmenden de oy alabilecek bir adayın ikinci turda olması önemliydi. Bu açıdan analiz edildiğinde ben sorunlar olduğunu görüyorum. Yani öyle bir aday profiline ulaşılamadı mı sizce? Evet bence ulaşılamadı ama her şeye rağmen içinde yaşadığımız koşullar Erdoğan'ın kaybedeceği bir seçime gireceğimiz umudunu canlı tutuyor. Son olarak gündemdeki İsrail meselesini nasıl değerlendiriyorsunuz? AKP dışarıda ve içeride farklı tavır mı sergiliyor? Sayın Erdoğan, ABD ile stratejik ortak olduğunu defalarca söylemiştir. Bu çok önemli bir hadise. Ortadoğu'daki politikalarda ABD ile stratejik ortak iseniz siz aynı zamanda İsrail ile de stratejik ortaksınız demektir. Bakın daha önce PYD'nin sınır güvenlik birimi oluşturması ile ilgili ABD tarafından yapılan bir açıklama üzerine, ABD'ye yönelik olarak çok yüksek tonda eleştiriler yaptı Sayın Erdoğan ve hükümeti. ABD'ye dünya kadar söz söyledi sonra Afrin'e girdik. Sonra arkasından Trump'ın o dönemki Dışişleri Bakanı Tillerson geldi, onunla 3,5 saat baş başa görüşme yapıldı. İçeri tercüman bile alınmadı. Ne konuştular kimse bilmiyor. Arkasından yine Amerika'ya kızdığı bir dönemde ABD ile stratejik ortak olduğunu teyit etti. İsrail ile anlaşmaların iptal edilmemesi, gerçek anlamda İsrail'i rahatsız edecek hiçbir politikanın ortaya konulmaması, Mavi Marmara anlaşmasında İsrail'in bütün tezlerinin kabul edilmesi ve Suriye politikasında İsrail stratejilerine uygun bir politika izlenmesine bakıldığında Sayın Erdoğan'ın ABD ve İsrail ile stratejik ortaklığını sürdürdüğü görülmektedir. Özet “Para Nedir? Para Ne Demektir? Anlamı” başlıklı yazımızda Para nedir, Para ne demektir, Para kelimesinin tanımı, Para kelimesinin eş anlamlısı, Para kelimesinin ingilizce karşılıkları, Para ile ilgili atasözleri ve deyimler ve Para hakkında detaylı bilgileri TanımıPara kelimesi Farsça kökenli bir kelimedir ve Para kelimesinin anlamı Türk Dil Kurumu TDK sözlüğünde aşağıdaki şekildedir;1. isim, ekonomi Devletçe bastırılan, üzerinde değeri yazılı kâğıt veya metalden ödeme aracı, nakit Sponsorlu Bağlantılar “Çıkarken elini göğsüne sokup bir kese çıkardı, keseden alabildiği kadar para alıp delikten attı.” – F. Otyam2. Kazanç“Balıkçılıkta para vardır ama dalgıçlık kadar da genç işidir.” – S. F. Abasıyanık3. Kuruşun kırkta biriPara kelimesini eş anlamlı karşılığı aşağıdaki gibidir;Para – nakit / kazançPara kelimesini zıt anlamlı karşılığı aşağıdaki gibidir;Para kelimesinin zıt anlamlı karşılığı İle İlgili Atasözleri ve DeyimlerPara kelimesi ile ilgili atasözü ve deyimler aşağıdaki gibidir;bir yere para akmakpara basmakpara bozmakpara çekmekpara çıkarmakpara çıkışmamakpara dökmek veya akıtmakpara dönmekpara etmekpara etmemekpara getirmekpara ile değilpara ile değil, sıra ilepara kesmekpara kırmakpara parayı çekerpara peşin, kırmızı meşinpara saçmakpara saymakpara sızdırmak veya koparmakpara tutmakpara yapmakpara yatırmakpara yedirmekpara yemekparadan çıkmakparanın üstüparanın yüzü sıcaktırbirinin parasını çekmekparasını çıkarmakparasını sokağa atmakbirinin parasını yemekparasıyla rezil olmakparaya çevirmekparaya kıymakparaya para veya pul dememekparaya sıkışmakparayı araya değil, paraya vermeliparayı basmak veya bastırmakparayı denize atmakparayı veren düdüğü çalarPara İle İlgili Birleşik SözlerPara kelimesi ile ilgili birleşik sözler aşağıdaki gibidir;para aktarımıpara arzıpara babasıpara basmapara birimipara canlısıpara cezasıpara çantasıpara değişimipara dolaşımıparagözpara kısıtlamasıpara pulpara şişkinliğianaparaartı parabeş parabloke parabozuk parabüyük paracari paraçürük parademir paraharam parahazır parakâğıt parakara parakırk paramadenî paranakit paraon parasağlam parasağ parasıcak parataze paratemiz paratutulmuş paraufak parayüz parabaşlık parasıboyunduruk parasıekmek parasıhava parasıkahve parasıkan parasıkefen parasıpalamar parasıuğur parasıyakıt parasıyol parasıPara İngilizcesiPara kelimesinin İngilizce karşılıkları ise aşağıdaki gibidirPara – moneyPara Hakkında Detaylı BilgiPara, mal ve hizmetlerin değişimi için devletler tarafından da kabul edilen araçlardan en yaygın olanıdır. Para sözcüğü ile genellikle madenî para ve banknotlar kastedilmekle birlikte ekonomide vadesiz mevduatlar ve kredi kartları da parayı meydana getiren unsurlardan sayılır. Nakit paranın yanı sıra vadeli mevduat, devlet tahvili gibi değişim araçları da para benzeri olarak değerlendirilir. Günümüzde kullanılan Borca Dayalı Para Sistemi ile işleyen ekonomilerde sanıldığının aksine parayı devletler üretmez. Bu sistemde para, borç demektir. Para bankalar tarafından müşterilerin borçlanmasıyla üretilir. Mevcut paraların tamamına yakını itibari para olduğu için nakit paranın altın ya da döviz rezervleriyle değişimi olanaksızdır. Günümüzde kullanılan nakit para miktarı, her devlette para basmaya yetkili özel bir banka olan merkez bankası tarafından kontrol edilmekte ve ticari bankalar aracılığı ile piyasaya sürülmektedir. Ticari bankalar Merkez bankalarından alınan paraların karşılığından fazla elektronik ortamda para yaratarak müşterilerine değer denkliğinin bir göstergesi olarak değer ölçütü, değişim ve saklama aracı olarak kullanılır. Bu gösterge maddi ya da nominal değerde karşılıklar bulabilir. Maddî nitelikte paraya örnek olarak madeni para, banka teminat belgeleri ya da banknot, çek ya da senetler örnek verilebilir. Nominal nitelikte paraya ise banka hesabındaki para ya da kredi onayı örnek verilebilir. Para gündelik yaşamda takas aracı olarak kullanılır. Doğrudan doğruya takas yapan kişilerin ihtiyaçlarını karşılamasının yanında diğer takaslar için geçerli olması, parayı diğer takas araçlarından ayıran önemli bir özelliktir. Sponsorlu Bağlantılar Paranın EtimolojisiPara sözcüğü Türkçeye, Farsça pâre küçük parça sözcüğünden geçmiştir. Para bir ülkenin para sahasına dâhil olan madeni ve banknot sistemini içeren tüm para varlığıdır. Para sahası da bir paranın yürürlük alanı anlamına gelir ve mal, hizmet takasını sağlar. Para birimi ise genellikle ülkelerin para türleriyle eş anlamda kullanılır. Bu nedenle para birimi, paranın bir alt biçimi olarak görülür. Çoğu para birimi, uluslar arası döviz piyasalarında da işlem görür. Bu piyasalardaki değerler de kambiyo ya da döviz kuru adını alır. Piyasada bulunan neredeyse tüm nominal para değerleri, ana birim ve bunun yüzde biri değerinde olan alt birimlerden oluşan ondalık sayı sistemine para stokunun kontrolünü yani para politikasını, hazine müsteşarlığı ya da merkez bankaları yürütmektedir. Neredeyse tüm batılı ülkelerin merkez bankaları bağımsızdır, yani hükümet merkez bankalarına ya neredeyse hiç müdahale edememekte ya da hükümetin nadiren, dolaylı ve küçük müdahalesi paranın konvertibilitesi dünya piyasalarında serbestçe alınıp-satılabilir ve değiştirilebilir olması demektir. Ayrıca bir para birimi, altın ve/ veya gümüşle tanımlanıyor ve banknot bu para birimiyle her zaman değiştirilebiliyorsa yine konvertibiliteden söz an dünyada yürürlükte olan resmi para birimi 160’dan fazladırISO 4217. Uluslararası alanda geçerliliği olan başat döviz birimi Amerikan Doları ve Avro’dur. Resmi para birimine nispeten bölgesel olan tümleyen para birimi ise takas aracı olarak kabul görür. Sponsorlu Bağlantılar Halk arasında eski önemini yitirmiş bir para birimi genellikle yedek değer olur. Örneğin II. Dünya Savaşı sonrası Almanya’da ödeme ve takas aracı olarak sigaranın para birimi olarak kullanılması. Bu geçici para, kriz zamanlarında resmi para biriminin yerini tutmuştur. Para birimleri diğer devletlerin yedek para birimi olarak da kullanılmıştır. En iyi bilinen örnek; Demokratik Almanya Cumhuriyeti’nin Doğu Alman Markı yerine Alman Markı’nı Dört Temel İşleviParanın değişim aracı işlevi Para bir hak ölçüsüdür. Altın karşılığı para kullanan bir devlet ne kadar para basarsa Merkez bankasına o değerde Altın stoklaması veya koyması lazımdır. Günümüzde Türkiye herhangi bir karşılığı olmayan “fiat” sistemine dahildir. Sponsorlu Bağlantılar Paranın ticari işlemlerdeki fonksiyonu tam burada ortaya çıkar. İki malın değişiminde para, bir üçüncü mal olarak araya girer ve değişim iki bölüme ayırır. A malı verilip karşılığında para alınır, başka bir yer ve zamanda ise para verilip B malı bu şekilde mal değişimini iki bölüme ayırması, paranın bir değişim mübadele aracı olma hesap ve değer birimi işlevi Paranın hesap ve değer birimi olarak işlevi, onun bir değişim aracı olma işlevinden kaynaklanır. Farklı malların değişiminde değişim oranları para ile belirlenir. Öte yandan para sayesinde iktisadi değerlerin tek bir ölçü birimiyle ifadesi de sağlanır. Özellikle işlemlerin kaydının tutulmasında paranın bu işlevi değer biriktirme ve spekülasyon işlevi Para, arz ve talebin rahatlıkla karşılanmasını birikimi ve yatırım aracı olarakta kullanılır. Sponsorlu Bağlantılar Paranın bir iktisat politikası aracı olması işlevi Gelişmiş bir para ekonomisine sahip ülkelerin para otoriteleri 20. Yüzyılda sıklıkla, faiz oranları ve para arızını kontrol etmek yoluyla, paranın bir iktisat politikası aracı olarak ÇeşitleriMal para ve itibaritemsili para olmak üzere ikiye ayrılırMal paraHem mal olarak kullanıldığında bir değere sahip olan hem de değişim aracı olarak kullanılabilen nesnelerdir. Buna en iyi örnek altın paradır. İkiye ayrılırTek maden sistemiTek maden normalde altın burada madeni para birimi olarak sikke sistemi Altın madeni paralar ödeme aracıdır. Bunun yanı sıra her zaman altınla değiş- tokuş edilebilen banknotlar da tedavülde yer külçe sistemi Tedavülde altın yerine ödeme aracı olarak banknotlar, madeni paralar kullanılır. Ancak bu paralar karşılığında altın merkez bankasında rezerv olarak kambiyo sistemi Bretton-Woods Sistemi Merkez bankası rezervleri altın ve parası altına endeksli diğer ülkelerin dövizlerinden oluşur. Bu sistem 1971’de ABD’nin dolar karşılığında altın vermeyeceğini açıklamasıyla son maden sistemiÇift maden altın ve gümüş burada madeni para birimi olarak metal para sisteminde her iki metal arasında sabit bir döviz kuru ilişkisi vardır. Buradaki sorun; metaller arası değişen kıtlık durumuna göre bu nominalin gerçek değişim ilişkisinden farklılaşabilmesidir. Gresham Yasası Kötü para iyi parayı piyasadan kovar, mal ve hizmetlerin yüksek değerli para yerine; düşük değerli parayla bir biçimde ödenmesini kapsar. Altın ve gümüş arasındaki değer ilişkisi bir yasayla belirlendiğinde ve bu ilişki madenlerin piyasa fiyatlarına uymaz ya da madenlerin piyasa fiyatları değişirse, bunun sonucunda insanlar piyasa işlemlerinde değeri düşük sikkeyi kullanır, fiyatlar düşük değerli sikkeye yön vermeye başlar ve değeri yüksek sikkeler tedavülden değerde ise metaller arasındaki döviz kuru ilişkisi zayıftır, bu nedenle iki para birimi de altın ve gümüş bir arada paraİtibari para, hükümet kararına dayalı çıkartılan, altın, gümüş vs. karşılığı olmayan, altında imzası olan yere ve düzenlediği kağıdın taklit edilemeyeceğine güven üzerine kurulmuş, mal ve hizmet alışverişi için kullanılan banka kağıdı veya kağıt para demektir. Günümüzde dolaşımda olan paralar bu uğramış kâğıt para değerleri Altınla konvertibilitesi olmayan bu kâğıt paraların ödeme gücü artırılabilir. Günümüzde para miktarını, her devletin kendi bağımsız merkez bankası kontrol etmektedir. Nakit paranın altın ya da döviz rezervleriyle değişimi olanaksızdır. 1971’de ABD Başkanı Richard Nixon’un Amerikan Dolarının altın karşılığını kaldırmasıyla birlikte modern siyasi iktisatta paraların tamamına yakını kâğıt paraya dönüşmüştür. Bu bağlamda Avusturya Okulunun İktisadi düşünce okulu terimlerinden olan itibari para Fiat Money yerini almıştır. Sponsorlu Bağlantılar Kaydi paraBankaların Kısmi Rezerv Sistemi’nde KRS kredi vermek suretiyle yarattıkları sanal paradır. Borca Dayalı Para Sistemi BDPS denen mevcut küresel finans sisteminde piyasadaki paralar içinde fiziksel para %10’luk kısmı oluştururken Kaydi Para %90’lık kısımdır. Yani piyasadaki paranın %90’ı bankalarca yaratılmaktadır. Paranın TarihçesiŞark, Mısır ve AfrikaMÖ. 3. yy. başından itibaren bakır, gümüş, kalay ve altın gibi madenler paranın yerini tutmuş; paranın değişim aracı, ödeme aracı, hesap birimi ölçüsü, değer saklama aracı olma gibi işlevlerini yerine getirmiştir. Bu madenlerin yanı sıra tahıl ürünleri de değer ve takas ölçüsü olarak kullanılmıştır. Ancak destekleyici üretime bağlı olan Oikos ticareti ile bağlantılı olarak saray ekonomisi, kendi üretimine dayalı malların değiş tokuş yoluyla veya hizmet yükümlüğü karşılığında sağlanmasından ötürü para odaklı ekonominin gelişimini engellemiştir. Bu nedenle madeni para, sadece birkaç ekonomi dalında kendini kabul her dönem farklı para değerleri tedavülde olmuştur. Bu değerlerin hepsi değer biriktirme işlevi görmüştür. Ödeme aracı olarak inci, fildişi, sığır ya da Manilla kullanılmıştır. 15. ise köle ticaretinden elde edilen gelirler özellikle köle alım- satımında kullanılan Manilla halkası söz konusu da ParaAntik Yunan’da mallar, yerine getirdikleri para fonksiyonlarına göre ölçüsü SığırDeğer biriktirme MücevherTakas aracı Şarap, bakır, demir ve kölelerÖdeme aracı Demir çubuk ve uzun çiviBu bağlamda, paranın standartlaşmış kamusal ödemeler için şehir devletlerindePolis belirgin bir öneme sahip olduğunu var saymak gerekir. İlk madeni paralar MÖ. 600′ lü yıllarda Batı Anadolu’da darp edilmiştir. Bu paralar gümüş- altın alaşımı/ elektrum/beyaz altından elde edilmiş ve büyük olasılıkla da sadece bölgesel çapta kullanılmıştır. Sikkelerin gümüşten yapılması zorunluluğunun olağanüstü durumlarda altın ve bronzdan hâkim olduğu Yunanistan’da madeni para kullanımı hızla artmıştır. Sikkelerin ağırlığı Polis şehri damgasıyla garanti altına alınmıştır. Sponsorlu Bağlantılar En önemli para değeri Yunan Drahmisi olup 1831’den 2001 yılına kadar Yunanistan’da kullanılmıştır. MÖ. başlarından itibaren de paralı ekonomiden söz edilebilir. Antik monetarizmin merkezi Atina olup, para değeri de tüm Akdeniz sahasında dolaşmaktaydı. Bunun temelinde de Atina’daki demokratik yapı ve ticari piyasa yatmaktadır. Ancak Büyük İskender’in Atina’ yı hâkimiyetine almasıyla yeni bir para tedavüle da ParaAntik Yunan’da olduğu gibi Roma İmparatorluğu’nda da farklı para türleri vardır. Genel olarak geçerliliği olan bir para biriminin standartlaştırılması MÖ. 500’de mümkün olmuştur. Para burada cezanın tespiti görevi de İmparatorluğu’nun genişlemesiyle birlikte savaş ganimeti olarak daha büyük altın- gümüş ve bronz yatakları bulunmuştur. Bu da para basımının çoğalmasını sağlamıştır. İlk olarak bronz ve gümüş madeni paralar basılmıştır. Yunanlılara göre Romalıların madeni paraya geçişi daha geç Savaşları’ndan ötürü askeri finansman için gereken büyük miktardaki para da madeni paranın değerinin düşürülmesiyle elde edilmiştir. Diğer yandan da Roma’nın parası İtalya’da o kadar yaygınlaşmıştır ki tüm İtalyan şehirlerinde para basımı durmuştur. Yeni fethedilen bölgelerde Roma’nın esas parasıyla konvertibilitesi olan sayısız farklı para birimi hâkimdi. Sınırların daha da genişlemesiyle birlikte Roma’daki gümüş miktarında artış olmuş, böylece de ülke harcamalarının büyük bir kısmı yeni gümüş paraların basımıyla finanse edilmiş; bu da ilerideki yüzyıllarda para değerinin düşmesine ve Romalı gümüş paranın tedavülden kalkmasına yol açmıştır. Bu nedenle artık Romalıların da gümüş madeni gibi kıtlaşan yeni madeni para türlerine güveni kalmamış, böylelikle özellikle eski madeni paralar istiflenmiş ve eritilmiştir. Para bu nedenle eski önemini kaybetmiştir. Bunun sonucunda da Roma askerlerinin tayın bedeli tahılla ödenmiştir. Buna tepki olarak İmparator I. Konstantin ise gümüş parayı istikrarlı altın para ile karşılamıştır. Sponsorlu Bağlantılar Antik dönemin sonlarında ise yeniden düzenlenen para sisteminde bu sefer yüksek değerli gümüş ve bronz paralar darp edilmiştir, altın paralar ise daha sonra çıkarılmıştır. Tüm bunlara rağmen gümüş para, Roma’nın gümüş ve bronz madeni paralara dayanan para sisteminin altın ve bronz para değeri sistemiyle değiştirilmesi neticesinde yine önemini da ParaBizans’ın para değer sisteminin temelini, I. Konstantin zamanında uygulanan Solidus sikke Türkçe temel/sağlam adı verilen altın para oluşturmaktadır. Bu para yaklaşık 1000 yıl önce- MÖ. 5. yüzyıldan MS. 700 yılında Dinar’ın piyasaya girişine kadar- tedavülde kalmıştır. Bunun nedenleri de yüksek altın değeri ve bu değerin istikrarıdır. Bu gelişim karşısında gümüş gittikçe önem kaybetmiştir. Ancak, tıpkı bronz para gibi, gümüş para da altının yanı sıra ödeme aracı olarak geçerliliğini sürdürmüştür. Para Bizans toplumunda çok yüksek bir öneme sahip olmuştur. Ekonominin tüm alanlarında ve genel harcamalarda kullanılıp uluslar arası ticarete de imkân sağlamıştır. Fakat bu özellikler de Bizans bölgesinde artan güvensizliğe neden ilk dönemlerinde ParaŞarlman döneminde Solidus ile benzer özellikler taşıyan fenik ya da gümüş dinar adı verilen madeni paralar çıkarılmıştır. Kamusal alanda altının tedavülü de devam etmiştir. Altın aynı zamanda gittikçe takas aracına dönüşmüş ve ticaret için piyasada kullanılmaya başlanmıştır. İlk altın para, ödeme aracı özelliğini kaybederek sadece değer biriktirme amaçlı kullanılmıştır. 7. 8. yüzyıla kadar ise sadece altındaki hesap parası özelliği taşıyan saf gümüş para değerine paranın kullanılmasıBanknot biçimindeki kâğıt para ilk defa Çin’de kullanılmaya başlanmıştır. 618’den 1279 yılına kadar uzun bir geçerlilik süresi olmuştur. Bu sayede kâğıt para 10. yy. da kısıtlı bir bölgede de olsa tacirlerin tuz alım- satımını kolaylaştırmıştır. Banknot basımı kamulaştırılsa da zamanla pek çok bölgesel para ortaya çıkmıştır. Sponsorlu Bağlantılar Toplu kâğıt basımı 11. yy. da matbaanın icadıyla gerçekleşmiştir. 13. yy. ortalarında pek çok farklı para standart bir konuma yy. ile 12. yy. arasında İslam ülkelerinde artan ticaret ve değer istikrarını sürdüren Dinar’dan beslenen güçlü bir paralı ekonomi oluşmuştur. İlk kez kredi, çek, borç senedi ve tasarruf hesabı kavramları ortaya çıkmıştır. Böylece de bankacılığın temeli oluşmaya başlamıştır. Sponsorlu Bağlantılar 1661 yılında Avrupa’da ilk kez İsveç’te resmi kâğıt para tedavüle girmiştir. Gerçi İsveç zengin bakır rezervlerine sahipti, ancak bakır demir paralarının nominal değeri düşüktü, bu nedenden dolayı da aşırı derecede büyük ve epey ağır demir paralar dökülmesi kullanımının kredi verme, altın ve gümüşün transferindeki risklerin ortadan kalkması gibi pek çok olumlu etkisi olmuştur. Buna ek olarak da şirketlerden hisse senedi alabilme olanağı da tarafta, bazı olumsuz yanlar da söz konusu oluyordu; örneğin hükümetler artık mali gereksinimlerini kolaylaştırılmış savaş maliyeti gibi karşılamak üzere sınırsız boyutta para basabiliyordu; çünkü değerli taşlarla kesin belirlenmiş değere sahip madeni paranın aksine, banknotların belirli bir değeri bulunmuyordu. Bu gelişmeyle birlikte de yüksek enflasyon tehlikesi olasılığı baş tek paraya geçişİlk çağda sikke basma hakkı her asilzadenin elde etmeye çalıştığı bir ayrıcalıktı. Bunun nedeni de sikke düzenlemesinin ayrıcalıklı bir egemenlik hakkı oluşuydu. Bu da, her sikke türünün şiddetli fiyat dalgalanması olduğu için, karşılaştırılması olanaksız pek çok değerin tedavülde olmasına neden oluyordu. Ortaçağda alışılmış sikkeler tedavülde olduğu için yabancı bir sikkenin para değeri, değerli maden oranıyla belirleniyordu. Bu da bölgeler üstü ticareti engel oluşturuyordu. Ticareti kolaylaştırma ve güç odaklanması ise ulusal tek paraya olan eğilimi tedavülde olduğu eski dönemlerde, sikkenin maden oranı nominal değeriyle uyum içindeydi. Sikke bastıran kişi, para ihtiyacı karşılama amacıyla sık sık sikkenin değerinin düşürülmesini sağladığı için yeniçağın ilk dönemlerinde daha büyük bir enflasyon söz konusu olmuştur. Örneğin; 30 Yıl Savaşlarının başlangıcındaki Kipper ve Wipper zamanı, sikkelerin değerinin düşürülmesinden ileri ilk olarak Fransa, madeni para hakkını merkezi yönetimi ve kraliyet gücüyle garanti altına almıştır. İlk esaslı para reformu XIII. Ludwig zamanında yapılan büyük madeni para reformudur. 1640 ve 1641’de “Louis D’or” adlı para birimi ithal edilmiştir. 1795 yılında Fransız Frankının tedavüle girmesiyle birlikte ilk kez ondalık sisteme geçilmiştir. Napolyon’un seferleriyle de bu para ve onluk parçaları Avrupa’ya yayılmıştır. Bununla birlikte Fransa ve çevresinde, birkaç madeni para sistemi oluşmuştur. Bu sistemlerde benzer şekilde yapılanmış ve yüksek saflık dereceli tedavüldeki paralardan dolayı sabit bir döviz kuru oluşturulmuştur. Böylece de 23 Aralık 1865 yılında Latin Madeni Para Birliği’nin kurulması sağlanmıştır. Fransa, Belçika, İtalya, İsviçre ve Yunanistan’ın katılımıyla oluşan Latin Madeni Para Birliği, madeni para üretiminde oldukça avantaj sağlamıştır. Tüm bu ülkeler aslında kendi madeni paralarını basmışlardır. Basılan paraların hepsi 35 mm çapında; 32, 26 gr. altından olan 100’ lük madeni paralardır 100 Frank, 100 Lira, 100 Drahmi.Latin Madeni Para Birliği’nin dezavantajı ise, çift metalliliktir, yani altın madeni paralarla gümüş madeni paraların sabit takas standardı19. yy. sonlarına doğru gümüş paraların büyük değer kaybı, çift metal paralardaki sorunları gündeme getirmiştir. Öyle ki çoğu ülke altın tek metal sistemine geçmiştir. Para birimlerinin altına bağlı desteklenmesi ile kâğıt paranın dolaşıma girmesine bağlı olumsuzlukları özellikle de yüksek enflasyon risklerini yumuşatma amacı güdülüyordu. İngiltere bu gelişmeye öncülük etmiş ve 1817’de altın standardını yürürlüğe sokmuştur. 1871 yılında Alman – Fransız Savaşıyla 1870, Almanya ve 1900’de de Amerika bu sisteme geçmiştir. 1880’den sonra ise altın para tamamen farklı biçimlerde ortaya rezervi biçimleriGenellikle altın sikkelerAltın, gümüş, ufaklık para, kâğıt paraAltınİngiltere, Almanya, Fransa, AmerikaBelçika, İsviçreGenellikle dövizRusya, Avustralya, Güney Afrika, MısırAvusturya- Macaristan, Japonya, Hollanda, İskandinav ülkeleri,Döviz haricindeFilipinler, Hindistan, Latin AmerikaAltın standardıyla birlikte konvertibiliteSerbestçe başka para birimlerine çevrilebilirlik görevi de doğmuştur. Bu da teorik olarak nakit paranın Merkez Bankasındaki altın değeriyle takası anlamına gelmektedir. Altın paritesi ya da altın denkliği burada takas durumunu ifade eder. Bu saf altın standardı aslında teoride kalmıştır. Altın paranın depolanması ise pratikte artan nakit enflasyonuna karşı bir önlem görevi fiyat istikrarı sağlama Dünya Savaşıyla birlikte hükümetlerin para ihtiyacı artmış, dünya ekonomi krizi ve II. Dünya Savaşı’nın patlak vermesiyle de bu ihtiyaç somutlaşmıştır. Öyle ki çoğu ülke altın standardını kaldırmış ve altın külçe standardına geçmiştir banknotların direk olarak altınla takası da böylece son bulmuştur.Para BirimleriSahte ParaSahte para, para değeri varmış gibi görünen, ama herhangi bir değeri olmayan, yapımına hile karıştırılmış ya da taklit edilmiş para anlamına gelmektedir. Bu parayı kullananların amacıysa alacaklıları paranın gerçek değeri konusunda aldatmaktır. Sahte para kullanılması, bu paranın piyasaya sürülmüş olduğu anlamına gelmektedir. Sahte para imalatı, piyasaya çıkarılması ya da çıkarılma amacıyla hazırlanması dünya genelinde sahteciliğinin tarihiParanın piyasaya ilk olarak çıkarılmasından beri az ya da çok sayıda marifetli dolandırıcılar paranın taklidini üretmek ve piyasaya çıkarmak 220 yıllarında o zamanlar Roma İmparatorluğu sınırları içinde olan Retien bölgesindeki Rißtissen’de, kilden kalıplar yardımıyla büyük miktarda sahte Roma Denarius’u basılmıştır. Sahte sikkeler ve kalıplar Rißtisser’deki Roma müzesinde görülebilir. Ayrıca bugünkü adı Rottweil olan Arae Flaviae’den de yıllara ait benzer bir buluntu vardır. Altın talerin sahtesiyle genellikle sert maddeden olur gerçeğinin ayırt edilmesi için ısırma yöntemi kullanılırdı. Ortaçağ’da bir kalpazan kaynar yağa sokularak ağır cezaya dünya savaşında Alman İmparatorluğu gizli servisinin, Aktion Bernhard takma adlı bir sahte para eylemi gerçekleşti. Bunun yanı sıra düşman ülkelerin ekonomisinin dengesini bozmak amacıyla büyük miktarlarda sahte yabancı para üretilmiştir. 1970’li yıllarda Günter Hopfinger elle boyanmış Bin ve Yüz Marklar sayesinde ün kazanmıştır. Bunun için 4 yıl 3 ay hapis cezasına yılından beri Kuzey Kore’nin Süper dolar olarak tanımlanan mükemmele yakın şekilde Dolar ürettiğine ilişkin şüpheler BoyutSahte para hazırlanması ve imalatı için her dönemde ağır cezalandırmalar bulunmaktadır. Günümüzde orijinal sikkeler ve banknotlar sahtelerinin hazırlanmasını mümkün oldukça zorlaştıran bazı özel güvenlik işaretlerine sahteciliğinin önlenmesiGüvenlik İşaretleriGirintili BaskıGüvenlik şeridiSu işaretiHologramEğildiğinde görülen renk değişimiŞeffaflık boyutuÖzel ince kâğıt / Özel ince kâğıt malzemeleriParlak bant şerit / Değişken renklerKüçük baskı yazılarUV-Florans kâğıt içinde bulunan teller, baskı renginde fosfor gibi ışıldayan renklerKızılötesi Emilim ya da IR-Florans-ÖzelliğiÖzel kâğıtM-Özelliği – Sahte banknotları orijinallerinden ayırmada her zaman çok güvenli bir yöntem olan, özel makineyle okunabilir tabaka. Her banknot her üç ayda bir araç içinde merkez bankası şubesine ulaştırılır ve burada kontrol TürleriSahtecilikler genelde devlet bankası şubelerinde Federal Alman Bankası, İsviçre Ulusal Bankası fark edilir ve belirli resmi makamlara kalitelerine göre sınıflara paraAvrupa Bölgesinde en sık sahte basımı yapılan birimler 2 ve 1 Avroluklar ve 50 Sent demir paralardır. 2006 yılında Almanya’da Avro para birliğinden [2] bu yana en yüksek oran olan adet sahte demir para ele geçirilmiştir. İsviçre’de de bu durum 5 frank demir para için paranın 2 Avro demir paralarda basımı oldukça çoktu ve kâğıt paraya oranla demir para olarak basımı sayıca çok daha fazlaydı. adet 2 Avro üzerinde çalışmalar neticesinde yaklaşık 15 ila 25’inin sahte olduğu ortaya çıkmıştır. 2006 yılında sahte 2 Avro demir para ve sahte 1 Avro demir para piyasadaydı. Sahtecilik yapılan paraların miktarları bölgelere göre değişiklik göstermekteydi kırsal bölgelerde kentlere oranla daha az sahte para basımı görülüyordu. Gündelik yaşamda tecrübesiz birinin sahte bir parayı tanıyabilmesi neredeyse imkânsızdır. En basitinden sahte Avro demir paralar bir mıknatısla anlaşılabilir sahte Avro demir paralar genellikle çok serttir ve manyetik mıknatıslı değildir. Gerçek 1 ve 2 Avro demir paralar ise çok kolay şekilde mıknatıslara üretimi İtalya’da yapılan 5 frank demir paralarının gerçek gibi görünen sahteleri çıktığında, sahte para basım yerlerinin feshedilmesiyle durum biraz daha iyileşti. Önlem olarak şimdilerde derin bir kenar yasına sahip olduğu için 1985 yılından 1993 yılına kadarki 5 Frank demir paralar toplatılıyor ve yok ediliyor. Bu paralar 2007 yılından itibaren geçersizdir, fakat merkez bankası tarafından önceden olduğu gibi itibari değeriyle geri alınıyor. Diğer basım yıllarında paraların daha belirgin kenar yazıları bulunduğu için sahtelerinin üretilmesi zordur. 1998 yılında sahte demir para saptanmışken bu sayı 2004 yılında 339’ yanında çok sayıda sahte 2 Franklıklar ve 20 Frank Altın parçaları da paralarda sahteciliğin tanımlanmasına ilişkin işaretlerRenklerÇentiklerAğırlık ve Ağırlık merkezi tam merkezi olmayan basımBoyutElektriğe dayanıklılıkManyetiklikPara KriziMilli ekonomi krizi adıyla da anılan para krizi bir para değerinin ani ve beklenmedik bir şekilde devalüasyona uğramasıdır. Bu da bir ya da daha fazla para değeri veya altın karşısında sabit döviz kurunun istenmeyen düşüşüyle meydana gelir. Para krizleri sık sık mali ve ekonomik krizlere neden krizleri her zaman farklı yapıda olsa da, çok sıkça açığa çıkan bazı erken sinyal ve belirtiler gözlemlenebilmektedir. Bunlar arasında; kalıcı üretim bilanço açıkları, sermaye bilançosunda güçlü döviz akışı, kısa vadeli dış ticaret yükümlülüklerinin artışı, yüksek kredi büyümesi ve varlık değerlerinde özellikle gayrimenkuller ve hisselerde yoğun fiyat artışları para krizinin patlak vermesinin ardından tipik kriz semptomları ortaya konur. Burada yurt dışı borçlanmalarındaki artan kısa vadeler, yurt dışı borçlarının yabancı paralarla güçlükle ödenmesi, borçlu ülkelerdeki kredi alacaklılarına yüksek faiz kıyası, hisse senedi ve taşınmazların yüksek değer kaybına uğraması, sermaye göçünün dönüşü ve de para rezervlerinde ciddi kayıplar söz Woods Sisteminin sona erişinin ardından meydana gelen para krizlerine örnek olarak; 1971 Dolar krizi, 1982/83 Amerika borç krizi, 1994/95 Meksika krizi Tequila krizi, 1997 Güney Doğu Asya finans ve para krizi Asya krizi ve 1999 Brezilya krizi karşı uluslararası önlemlerMerkez bankalarının koordinasyonuAralık 2007’den beri Avrupa Merkez Bankası EZB Amerikan Federal Rezerve ile yaptığı anlaşma gereği bankalara Amerikan Doları sunmaktadır ve buna karşılık para piyasasındaki durumu rahatlatmak için güvence olarak Avro değerini karşılayan kıymetli kâğıtlar almaktadır. Avrupa Merkez Bankası aynı şekilde özel bankaların değişken kur risklerini üstlenmektedir. 18 Eylül 2008 tarihinde dünya genelindeki merkez bankaları para piyasasındaki gerilimi yumuşatmak için 180 Milyar Amerikan Doları sunmuşlardır. Bankalar 18 Eylül 2008 Perşembe günü Avrupa Merkez Bankası’ndan bir gün için 40 milyar ABD Dolarına kadar para alabilmişlerdir, dahası açık bir hacimle Avroya hızlı bir teklif ortaya çıkmıştır. Bank of Japan ilk defa ABD Doları 2008’den itibaren aralarında Federal Rezerve Fed, Avrupa Merkez Bankası EZB, Bank of England BoE ve İsviçre Ulusal Bankası SNB gibi bankaların da bulunduğu öncü bankalar ortak bir hareketle dünya genelinde güdümlü faiz oranını düşürmüşlerdir. O zamandan beri güdümlü faiz oranlarını on yıldan beri eriştiği en düşük seviyeye kısmen tarihindeki en düşük duruma getiren faiz gerilemeleri Nisan 2009 tarihinde Avrupa Merkez Bankası Federal Rezerv’e 80 Milyar ABD Doları swap-lines kaynağı sunmuştur. Britanya Ulusal Bankası 60 Milyar Sterlin, İsviçre Ulusal Bankası 40 Milyar Frank ve Japonya Merkez Bankası ise 10 Trilyon Yen sunmuştur. Amerikan kredi kurumları Fed üzerine geleceğe yönelik kredi bağlamında dış para birimlerine başvurabilmektedir. Ulusal bankaların önlemleri 18 Eylül 2008 önlemlerini aksi yönde tamamlamaktadır. O zamanlar Fed dış ulusal bankalara toplamda 300 Milyar ABD Doları swap-lines paketleriFinans krizi çerçevesinde birçok ülkede geniş kapsamlı kurtarma paketleri ve finans piyasasını sabitleme yasaları çıkarılmıştır. Bunlar ABD’de şöyleydi Economic Stimulus Act of 2008 ESA kapsamında 150 Milyar ABD Doları, Emergency Economic Stabilization Act of 2008 EESA kapsamında 700 Milyar ABD Doları ve American Recovery and Reinvestment Act of 2009 ARRA kapsamında 787 Milyar ABD Doları. Almanya’dakiler Finans piyasasını sabitleme yasası FMStG kapsamında 400 Milyar Avro, Önlem paketi “Büyümenin güçlenmesi yoluyla istihdam güvencesi” Kurtarma paketi 1 kapsamında 50 Milyar Avro ve Kurtarma programı “Krize direnme, bir sonraki canlanma için güçlü durma” Kurtarma paketi 2 kapsamında 14 Milyar Avro; Avusturya’dakiler Kurtarma paketi 1 ve 2 ve Vergi Reformu toplamda yaklaşık 12 Milyar Avro.Deutsche Bank Research’ün bir araştırmasına göre kurtarma programının birçok yıla dağılımı yapılan hacmi yaklaşık 2000 Milyar ABD Dolarından oluşmaktadır. DB Research’e göre programlar olmasaydı kişi başına düşen yıllık gelirdeki düşüş göz ardı edilemeyecek kadar çok olurdu. Araştırma kişi başına düşen yıllık gelirin kriz şartlarında gerilemesini şu rakamla ifade etmektedir “4 Trilyon” ABD Doları. Bankacılık sektörü sonunda yavaş yavaş iyileşme yapılan yardımlarKriz çerçevesinde ABD’de ve Almanya’da Bad-Bank Konsepti Tasfiye edilen bankalar sunulmuştur. Almanya’da 2009 yılında finans piyasasının istikrarının geliştirilmesi yasasıyla merkeze bağlı olmadan tek tek kredi kurumları için bir Bad Bank kurma olanağı sağlanmıştır. Bu Bad Bank kusurlu olarak yapısı belirlenen kıymetli kâğıtları kabul edebilir ya da iyileştirme gereksinimi duyan bankaların tüm zarar eden iş alanlarını tasfiye 2008’den beri banka borcu harcamaları devlet tarafından garanti altına alınmaktadır. Aralık 2009’a kadar devlet tarafından garanti altına alınan banka borcu harcamalarının hacmi yaklaşık 800 Milyar ABD Dolarına ulaşmıştır. 450 Milyar ABD Dolarından daha fazlası Batı Avrupa’nın, geri kalanın büyük bir kısmı ise ABD’nin payına Arası Para TicaretiUluslararası para ticareti, paranın dövizin farklı ticaret yerlerinde satın alınması ve satılmasıdır. Artan uluslararası kartelleşmeler nedeniyle, döviz piyasasındaki parayla yapılan uluslararası ticaret son yıllarda oldukça önem kazanmıştır. Paralar hem spekülatif hedeflere hem de reel ekonomik temelli değişim hedeflerine ulaşmıştır. Bir paranın değişiminde, ekonomik entegrasyonu güçleştiren – çoğu ekonomistin görüşüne göre – ayrı bir işlem maliyeti de ortaya çıktığı için, son yıllarda parasal birliklere talep artmaktadır örneğin; Avrupa Birliği Ekonomik ve Parasal Birliği.Para Birimi İsimlerinin Etimolojik ListesiPara, tıpkı ülke bayrağı gibi, bir ülkenin kimliğini oluşturan niteliklerden biridir. Fakat ülkeler çoğunlukla başka ülkelerin para isimlerini benimsemişlerdir. Örneğin; Joachimstaler/Taler denince Amerika, Asya ve Afrika’da Dolar anlaşılmaktadır Joachimstaler adı, Çek Cumhuriyetindeki Jáchymov şehrinden gelir; bu şehir ağır maden yatakları ile tanınır.Para İşaretleri ve KısaltmalarıÇoğu para değerinin kendine has yazı işareti ya da kısaltması vardır. Bunlarda para birimi sembolü kullanılır. Örneğin;£, Paund için$, Amerikan Doları gibi pek çok para değeri için¥, Yen ve Yuan için€, Euro için₦, Naira için₺, Türk Lirası içinİki tip kısaltma vardır Biri işaret ya da her hangi bir kurala dayanmayan ülke içinde kullanılann harf kısaltması örneğin; İsviçre Frankı için „Fr“ ya da „sfr“, diğeri de üç harf kuralı kısaltmasıdır, ki bu da uluslararası para ticaretinde kullanılan ISO- 4217 Standardına göre oluşturulmuştur örneğin; CHFPara birimi sembolleriÇoğu para biriminin karakteristik kısaltması ya da sembolü bulunmaktadır.₤, Pound sembolü; ₤ sembolü L harfinden ve Latin librasından Pound türemiştir. Değerli metal ağırlığının ölçümünde ağırlık birimi olarak ve de para birimi olarak kullanılmıştır.$ birçok para biriminin ve de Amerikan Doları’nın sembolü; Dolar simgesi aslında, İspanya-Meksika Peso’su Piaster için kullanılmıştır. Amerika Birleşik Devletleri para biriminin 1780 ve 1790’lı yıllarda yürürlüğe girmesiyle birlikte “Dolar” kelimesi de Meksika para birimi Amerikan-İngiliz dil kullanımında “İspanya Doları”, yani “İspanyol Taleri” olarak adlandırılmıştır Meksika’dan devralınmıştır.¥, Yen ya da Yuan sembolü; Enine tek çizgili ¥ sembolü varyasyonları da vardır. Çin simgesi ve Japon simgesinde iki enine çizgi vardır, fakat Japon sembolü oldukça farklıdır.€, Avro sembolü; Avro sembolü, 1974 yılı Avrupa Topluluğu baş grafikçisi Arthur Eisenmenger’in tasarımıdır. Yunan harfi Epsilonu ε, bununla da Avrupa’nın antik kökenini çağrıştırır. İki düz çizgisi Avro ve Avrupa’nın ekonomi sahasının istikrarını Para BirimleriAşağıdaki listede hangi ülkenin hangi para birimini kullandığını gösteren liste birimiKullanıldığı ülkelerAnlamı / KökeniAfganiAfganistanAfgani, aslında Afganlara, Afganistan sakinlerine verilen 2005’te yürürlüğe girmiştir. 2005 öncesinde Malaga Frankı kullanılıyordu. Ülke Fransız kolonisi haline gelmeden önce, Ariari resmi para birimini ifade ArjantinEski Arjantin para birimi olan Austral, adını Latincedeki “australis” =güneye ait kelimesinden Andora, Belçika, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İrlanda, İspanya, İtalya, Lüksemburg, Vatikan ve YunanistanEkü Avrupa Para Birimi= Avrupa Para Birliği, hesaba geçme birimi olarak Avro’nun öncüsüdür. 16 Aralık 1995’te Madrid’te Avrupa Zirvesi, Avrupa para birimi adını Avro olarak belirlemiştir. Bu tarihten önce Avrupa Frankı, Avrupa Kronu, Avrupa Guldeni gibi farklı isimler de öne sürülmüştür. Hali hazırda ünlü bir para değeri isminin kullanılmasıyla süreklilik sinyali verilmiş ve halkın yeni para değerine olan güveni pekiştirilmiştir. Ayrıca katılımcı birkaç ülke, o zamana kadarki kendi para değerlerinin ismini sürdürebilirdi. Örneğin Fransa Ekü’ye bir ara göz kırpmıştır, zira eski tedavül biriminin adıydı bu. Aslında bu tip öneriler, katılımcı ülkelerin çekincelerini gözler önüne sermiştir. Buna karşı da Alman Maliye Bakanı Theodor Waigel Avro ismini simgesi € , büyük yuvarlak bir E üzerine çizilen yatay iki çizgiden ya da eşittir işaretiyle C harfinin birleşiminden oluşmaktadır. Yunan Epsilon ε harfini ve bununla da Avrupa’nın antik kökenini çağrıştırmaktadır. Üzerindeki iki çizgi ise Avronun ve Avrupa Ekonomi Sahasının istikrarını öncelikli olarak da halkların eşitliğini ifade etmektedir. Semboldeki kavis karşıtlıkları alt edip birlikteliği sağlayan bir köprü vazifesi görmektedir. Bu nedenle tüm Avro görünümlerinde köprüler Baht Tayland dilinde บาท ; sembolü ฿ 100 Satang’a Tayland dilinde สตางค์ bölünmüştür. 25 Satang bir Salüng etmektedir. Aslında Baht, geleneksel ağırlık birimini ifade eder 1 Baht= 15,16 g ve günümüz Tayland ticaretinde altın ağırlığı adını Panama’nın batı sahilindeki Pasifik’e ulaşan ilk Avrupalı kâşif Vasco Nûnez de Balbao ’dan Amharca ብር, aslında “gümüş” 1894 yılında İmparator II. Menelik zamanında kullanılmaya 1987’de yürürlüğe girmiş ve neredeyse değersiz kabul edilen, şu ana kadarki Peso Bolivyano’nun yerini almıştır. Bolivyano, gündelik kullanımda, halk dilinde Peso olarak GHC 1965’den beri Gana’nın para birimidir. “Sedie” Kauri/ deniz kabuğu kelimesinden türemiş olup, tarihi kıyı kökenlilerin kullandığı sikke öncesi Kauri parasına Salvador, Kosta RikaKolon 1897’de Kosta Rica’da kullanılmaya başlanmış, daha sonra da Peso’nun yerini almıştır. Kolon Kristof Kolomb’un soyadının İspanyolcasıdır. ital. Cristoforo Colombo, ispan. Cristóbal Colón, port. Cristovão Colombo.KordobaNikaraguaKordoba adını, Santiago de Granada ve Santiago de León de los Caballeros şehirlerinin kurucusu olan kaşif ve fatih Francisco Hernández de Córdoba’dan yerel dildeki lat. denarius MÖ. 211’den 3. yy. kadar Roma’daki ana gümüş sikkedir. Ortaçağda dinar fenikle eş anlamda kullanılmıştır. Bu da 1971’e kadar Büyük Britanya’da eski feniklerin kısaltmasında kullanılan “d” harfini açıklar bize. Dinar ismi Latince “deni”den her ondan Cezayir, Irak, Kuveyt, Libya, Sırbistan, Ürdün, Tunus ve eskiden YugoslavyaDinar Arapça ve Farsça دينار ismi Latince Denarius aureus dan gelmektedir. Dinar lat. denarius MÖ. 211’den 3. yüzyıla kadar Roma’daki ana gümüş sikkedir. Ortaçağda dinar fenikle eş anlamda kullanılmıştır. Bu da 1971’e kadar Büyük Britanya’da eski feniklerin kısaltmasında kullanılan “d” harfini açıklar. Dinar ismi Latince “deni”den her ondan türemiştirDirhemFas ve BAEBizan İmparatorluğu’ndaki Drahmi’den ileri Tomé ve Príncipeİspanyol örnek Dublone’nin çift ardından basılan 2 altın Escudo Avustralya, Doğu Karayıp Para Birliği, Hong Kong, Kanada, Liberya, Namibya, Singapur, Tayvan, Yeni Zelanda ve ZimbabweDolar kelimesi İngiliz tüccarların Kuzey Almanya ile olan deniz ticaretinde kullandıkları Talerden türemiştir Kuzey Almanca telaffuzuna göre Taler, “Doller” ya da “Daller”dir. Esasen Dolar kelimesi büyük gümüş madeni para anlamına gelir. 16. yy. halk dilinde İngilizce Kron’a Dolar denmiştir. Kuzey Amerikan Kolonilerinde -hiçbir basım ayrıcalığı bulunmayan Masaçuses madeni paraları hariç- farklı Avrupa ülkelerinin madeni paraları tedavülde olmuştur. Meksika’da sekizlik Reales parası Peso de à ocho en geniş yayılıma ulaşmış ve İspanyol Doları olarak nitelendirilmiştir. 1792 yılında Dolar resmi olarak Amerika’nın para birimi olmuştur. Amerikan Dolarının kısaltma simgesi $, S harfi üzerine iki dikey çizgiden ibarettir. Bu da farklı teorileri akla getirmektedir Bunlardan biri, İspanyol Dolarının metal resmidir ve Herkül’ün ruhunun dolambaçlı bir pankart şeklinde yansıtılmasıdır. Büyük ihtimal taşıyan diğer teori de İngilizce Birleşik Devletler kelimelerinin ilk harflerinin üst üste getirilmesidir, böylece de alttaki çizgiler yok olmuştur. Dolar simgesinin diğer bir teorisi de Peso’daki iki harfin “p” ve “s” nin ligatüründen Sembolü ₫ Vietnam’ın para birimidir. Adını Vietnam dilindeki 18. ve 19. yüzyıllardaki madeni paradan, “Thong Bun”dan, alır. “Thong Bun” ise çok fazla para ya da tedavüldeki para anlamına YunanistanAntik Drahmi esasen yunan. – δραχμη, Sembolü ₯ gümüş ağırlık ve madeni para birimi anlamına gelir. Antik dönemden bu yana tedavüldedir. Esasen “elin alabildiği kadar” anlamına gelen Drahmi, Mora Yarımadasında üzerinde küçük demir mızrak ve hatta anıt resimleriyle süslenerek basılmıştır. Obolos, Drahmi’ nin 1/ 6 sı adının Drahmiden türemiş olduğu sanılmaktadır. Dirhemden daha az bir değeri vardır ve bazen Dirhem yerine Venedik’te darp edilmiştir. İtalyanca “Ducatus” Dük kelimesinden FransaOrtaçağ’dan 18. yy’a kadar olan Fransız altın ve gümüş paralarına Ekü denmiştir. Escudo gibi Ekü adı da sikke üzerine resmedilmiş armadan türemiştir. Üzerinde kralın resmi olan “Écu d’or“, “Louis d’or“ olarak ya da Almanlarda 1703’den beri sikke üzerine resmedilmiş, güneş kralını Louis XIV sembolize eden güneş simgesi; Sonen- Pistole olarak da adlandırılan altın sikkeler gümüş parçalar Lira = Paund halinde ve eskiden Yeşil Burun Adalarılevha anlamına gelen Portekizce Escudo kelimesi, bu sikkenin üzerindeki armadan açıdan Heller’den türemiştir. Tablonun devamına İsviçre, Lihtenştayn, CFA-Frankı, Cibuti, Gine, Komorlar, Kongo ve TayvanFransa ve diğer Frankofon ülkelerde sikke ve para Frank ile ifade edilir. Ortaçağ sonlarındaki Yüz Yıl Savaşları zamanında Fransa’da Franc d´or adıyla altın madeni para basıldı. 16. ve 17. Frank, gümüş madeni para idi Franc d’argent. 1795 yılında Fransız Frankı onluk birimler halinde bölümlendi. Daha sonra Frank ismi diğer Avrupa ülkeleri ve Fransız kolonilerinde de kullanılmaya başlandı CFA-Frankı. Avro tedavüle girinceye kadar Frank; Belçika, Lüksemburg ve Fransa’nın resmi para birimi GourdeHaitiGourde ismi İspanyolca “gordo” kelimesinden Kolombiya’nın keşfedilişi öncesi zamanında Güney Amerika’nın ortalarına yerleşen çiftçilerin oluşturduğu bir Kızılderili halktır. Bu nedenle de Güney Amerika halklarından biri Güney Almanya, Hollanda ve SurinamEskiden çoğu ülkede kullanılan bir madeni para birimidir. Golden/goldener Altından kelimelerinden türemiştir. Adından da anlaşıldığı gibi esasen altındandır, fakat daha sonraları gümüşten basılmıştır. Latincesi “florenus aureus”, Fransızcası ise “Florin” olan Fiorino’nun, genel kısaltması “fl” ya da “f”dir. 13. Avrupa’da hâkim olan Floransa Altın Guldeni’nden Cumhuriyeti ve SlovakyaOrtaçağ Almanyası’nda oldukça yaygın olan Heller madeni paranın adı; Heller’in esasen darp edildiği yer olan Schwäbisch Hallden türemiştir. Aslen “Haller Fenik” / GrivnaUkraynaHryvnya гривня, at yelesi demek olup; yaklaşık değerinin bir ata bedel olduğu söylenmektedir. Farklı hayvanların kürklerine bedel olan daha küçük para birimleri de kullanılmıştır; Nogata ayı ya da kurt, Kuna Vizon ya da samur, Wekscha sincap. 1 Hryvnya = 20 Nogata = 25 Kuna = 100 Wekscha etmektedir. Daha sonraları Hryvnya ismi bakır sikke 2,5 ya da 3 Kopeke ya da Hrywenik гривеник 10 Kopeke değerindeki gümüş madeni paralar için ÇinKsh kelimesi Sanskritçe करब “karsha” = belirli ağırlıktaki küçük sikkeler kavramından ve Tamil Kelimesi “kasu”dan = küçük sikke ileri Yeni GineKina ismi, Yeni Gine’nin yüksek kesimlerinde geleneksel ödeme aracı olarak kullanılan Kina midyelerinden Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, İsveç, İzlanda, Norveç ve SlovakyaHâkimiyet sembolü olarak basılmış ve darp edilen çoğu madeni paraya Kron kullanılan İsveç’in 1 Kronluk madeni parasının üzerine ülke arması kelimesi Latince “corona”, Yunanca “κορώνα” kelimelerinden türemiştir. Çoğu İskandinav ülkesinin para biriminin Kron olmasının nedeni de İskandinav Para Birliği’ne katılmış adını ülke armasını da süsleyen uzun kuyruklu tropikal bir kuştan almıştır. Bu kelime aynı zamanda tüylü yılan “Kuetzalkoatl”da da Hırvat sansargili anlamına gelir. Bunun nendi de Ortaçağda Hırvat şehirlerinde, Slovenya ve kıyı ülkelerde ticaret ve hesap işlerinde sansar kürkünün kullanılmasıdır. Sansar resimleri de başlarından, 14. yy sonlarına değin zamanın Banoviçi sikkelerini ve ZambiyaKöken olarak, gün ağarması – başlaması anlamına gelen Bemba diline dayanan Kwacha kelimesi, “özgürlüğün yeni başlangıcı” sloganını ima ya da Kwanza Angola’daki bir Gürcüce ლარი ; kısaca GEL, Gürcüce hazine, mülkiyet anlamlarını ifade para anlamına 1499 – 1537, Lenca’ın kabile reisi idi. Lempira İspanyol akıncılarına karşı ve RomanyaLey, Moldovca ve Rumence dillerinde “aslan” anlamına “aslan” anlamına gelir. Bulgar parası, adını sikkelerin üzerine basılan armalardaki aslan figüründen Malta ve TürkiyeLira kelimesi Latince libre =Pound kelimesinden türemiştir. Libre, ağırlık birimi 327,45 gram olan Roma Poundunun adıdır. Diğer yandan Pound kelimesi de Latince pondus ağırlık kelimesinden türemiştir. Aynı zamanda değerli metallerin ölçümünde ağırlık birimi olarak kullanılmış ve böylece de para birimi haline 1922 – 1940 yılları arasında yürürlükte olmuştur. 1993 yılında, bir yıllığına Rus Rublesinin yerini alan geçiş parası Talonas’ın yerine geçmiştir. Litas kelimesi ülkenin adından ve TürkmenistanManat kelimesi sikke anlamına gelen Rusça “manjeta” kelimesinden doğmuştur. Son hali ise, Latince moneta Monete kelimesinden ileri Hersek, Finlandiya ve eskiden AlmanyaOrtaçağ’da Mark, “bir işaretle belirlenmiş gümüş külçesi” iken Alm. Mark işaret, 9. yüzyıldan itibaren eski Poundun yerini alan ağırlık birimi yaklaşık yarım Pound Alman Markından ileri gelen Konvertibıl Markı yürürlüğe adını Eritre’nin kuzeyinde yer alan Nakfa şehrinden dilinden “dNgul Tam” kelimesinden doğan ve gümüş sikke anlamına gelen Ngultrumདང, 1974 yılındaki para reformundan bu yana Bhutan Krallığı’nın ilk resmi para Obelisk kelimesi gibi eski Yunanca obélos =et şişi kelimesinden türemiştir. Muhtemelen bu türün ilk madeni paraları eskiden uçlu bir biçimdeydi. Obolos günümüzde ise az bir meblağın aktarımı anlamına gelmektedir. Bu küçük sikke, Hades’in ölüm krallığından geçiş parası olarak ölenin dilinin altına konulmuştur. Bu, ölen için yerine getirilmesi gereken bir görev zamanında kullanılan Aureus’ tan ismi Piaster ile aynı anlama ismi eski bir oyunda kullanılan deniz fasulyesi tohumundan Entada scandens ileri Portekiz kolonilerindeki madeni paraların ismidir. Adı Asya’da yaygın bir şekilde kullanılan Meksika Gümüş Dolarının Portekizce ismi “Pataca Mexicana”dan gelir. 1959 yılına kadar Portekiz Timoru’nda para birimi Pataka olmuştur. Daha sonra ise Escudo, Pataka’nın yerini İspanyaPeseta ismi Katalanca kelime “peçeta”dan kısaltması “peça” türemiştir. Peseta daha çok küçük meblağ/ parça adını Şili, Dominika, Kolombiya, Küba, Meksika, Filipinler, UruguayPeso Sembolü $ İspanyolca ağırlık kelimesinden türemiştir. “Peso de a ocho”nun kısaltılışıdır. Bu da Riyalle tamamlanan 8 ağırlık birimi, yani 8 Riyal ağırlığından parça anlamına AlmanyaOrtaçağın başlarından bu yana Batı Avrupa’da yaygınlaşan Fenik, Peni adı büyük bir olasılıkla Latince “panna” anahtar, tava sözcüğünden türemiştir..PoundBirleşik Krallık İngiltere, Guernsey, Jersey, Mısır, Lübnan, Sudan ve SuriyeSembolü, £’dur ya da L. Pound Latince “ibra”dan türemiştir. Sterlin adı ise aynı adlı eski 1,555 gramlık 1/240 Pound İngiliz gümüş sikkesinden ya “easterling”den Kuzey Almanya’daki Hansa kenti Ostling aldığı, orada yapılan sikkelere dayandığı ya da “star/starling”den türemiş olduğu ileri sürülmektedir. Bu ikincisinin nedeni ise; çoğu Ortaçağ İngiliz sikkesinin yıldızla süslenmiş ve ÜrdünDeğeri yüksek, eski bir İspanyol sikkesinin adıdır. Bu isim bir zamanların İspanyol Amerika’sında da kullanılmıştır. Mısır da bu ismi kullanmıştır Arapça قرش Suudi Arabistan riyali, çoğul قروش qurūsch, ancak Piaster Mısır Poundu ve Ürdün Dinarının en küçük para birimi olarak adını ülke işareti olarak kullanılan “Pula”, yani “yağmur”dan alır. Kökeni Tswana diline dayanan bu sözcükle yağmur dileği de dile AfrikaRand, Afrikancada sıra dağlar anlamına gelir. Dağ silsilesinin içindeki, Johannesburg’ un altın çıkarılan Gouteng şehrinin Halk CumhuriyetiRenminbi halkın para birimi anlamına gelir renmin = halk + bi =para birimi.RiyalBrezilya, İran, Katar, Suudi Arabistan, Umman ve YemenLatincede “krala özgü” anlamına gelen kelimeden Haziran 1994’ten beri Brezilya’da tedavülde olan aynı adlı para birimi ise “gerçekten” kelimesiyle sesteştir. Arap ülkelerinde Riyal esasen; Avrupa büyük gümüş madeni paraları Taler, Peso demektir. İran’da Riyal ریال “Toman” adlı eski para biriminin yerini dilinde Ringgit; “tırtıklı, dişli” anlamına gelir. Ringgit adı bir zamanlar Güney Doğu Asya’da ödeme aracı olarak kullanılan İspanyol gümüş dolarının tırtıklı kenarlarından Rusya, Rusya ve TacikistanTahminen ruble kelimesi Rusça “rubitj”den türemiş olup, büyükçe gümüş külçelerin parçalara bölünmesine kullanılan dilde, Maldiv Rupisi ismini, II. Dünya Savaşında Japon işgalcilerin kullandığı Hint Rupisinden alır. 1610- 1817 yılları arasında Hollanda Doğu Hint Adalarında Hollanda Guldeni Mauritius, Nepal, Pakistan, Seyşeller ve Sri Lankaरूप्य Rūpya kelimesi Sembolü ₨ Sanskritçe kökenlidir ve işlenmiş gümüş anlamına Hindistan’da; Taka, Rubai ve Rupaye gibi farklı isimler de / Sesterceeskiden Roma İmparatorluğuSesterce, Roma dönemi sikkelerinden olan “semis tertius” 2 ½ ifadesinden doğmuştur. Sesterce, MÖ. 211 yılında esasen 2 ½’ lik bir gümüş sikke olarak Dinar 10 As ve Quinarius 5 As ile tedavülde yılında Peru’nun para birimine “güneş” İnka İmparatorluğu döneminden bu yana ülkenin sembolüdür anlamına gelen Sol adı verilmiştir. 1895 yılında yüksek enflasyon nedeniyle Peru, İnti İnkaların Keçuva dilinde güneş anlamına gelir para birimini kullanmaya ÖzbekistanSom kelimesi, çoğu Türk dilinde “saf, saf altın” anlamına ismi 1822 yılında İspanyol askerlerinden kaçarken vurulan özgürlük savaşçısı Mareşal Antonio José de Sucre’den Sembolü ₪ Sami dil ailesindeki “terazi, çeki” anlamına gelen kelimeden türemiştir. Esasen Şekel, Ons’un ağırlık birimiydi. 60 Şekel bir minaya karşılık geliyordu. İbranice “שקל חדש” kelimesiyle ifade edilen Şekel, ש”ח biçiminde kısaltılmıştır. Sembolü “₪” olup, “ח “ ve “ש” harflerinin bir araya getirilişinden AvusturyaŞilin kelimesinin kökeni hakkında fazla bilgi yoktur. Gotça’da Şilin, aynı zamanda mücevher olarak da kullanılabilen Roma altın sikkesi Solidus demekti. Şilin kelimesinin “levha gibi, işaretsel” anlamına gelen, eski Almanca “Skildulingaz” kelimesinden doğduğu sanılmaktadır. Daha sonraları ise Şilin’e resmi olarak Solidus adı Somali, Tanzanya, Uganda ve eskiden Büyük BritanyaEski Büyük Britanya kolonileri günümüzde de Şilin kullanmaktadırlar. Bu Koloniler onluk sistemden önce 1970 yılına kadar Şilin’i kelimesi, Alman halklarının Bizans Solidus’u yerine kullandığı “Skullinger”, “Skilligs” ya da “Scilling” gibi kelimelerden doğmuştur. Anasayfa » Güncel » Abdüllatif Şener Ekonomik kriz nedeniyle Erdoğan seçimi kaybedecek AKP’nin kurucu üyelerinden eski milletvekili Abdüllatif Şener 24 Haziran seçimlerine giden süreci, ekonomideki gidişatı ve cumhurbaşkanı adaylarını değerlendirdi. Türkiye ekonomisinin çok kötü durumda olduğunu ifade eden Şener, milli paranın değer kaybetmesinin ekonominin barometresi olduğunu söyleyerek; “Milli paranın değer kaybetmesi demek uluslararası ticarette, ekonomik ilişkilerde rekabet edemiyorsunuz, ihracattan çok daha fazlasını ithal ediyorsunuz, bunun neticesinde milli geliriniz gerekli düzeye çıkamıyor ve diğer ekonomik göstergeleriniz de bozuluyor demektir.” dedi. Ekonomideki bu durumun 24 Haziran seçimlerine yansıyacağının altını çizen Şener, Politikyol’dan Pelin Teymur’a verdiği röpotajında; ekonomideki sıkışıklığın bütün vatandaşlara yansıyacağını bu durumun da Erdoğan’ın seçimi kaybetmesine neden olacağını söyledi. Doların yükselişiyle beraber ekonomide ciddi bir kriz söz konusu. Sizce ekonominin gidişatı ne yönde olacak ve bu durumun seçime etkisi nasıl olacak? Açıkça görüyoruz ekonomi uzunca bir süredir Türkiye’de kötü yönetiliyor. Ekonomiyi kurallara göre yönetmesini bilmeyen, gerekli önlemleri almasını bilmeyen, Türk ekonomisinin dinamiklerini harekete geçiremeyen bir iktidardan söz ediyoruz. Düşünebiliyor musunuz sürekli milli para değer kaybediyor. Bu durum ekonominin barometresi gibidir, ekonominin nereye gittiğini gösterir. Küresel rekabet gücünü kaybettiğini gösterir ekonominin. Milli paranın değer kaybetmesi demek uluslararası ticarette, ekonomik ilişkilerde rekabet edemiyorsunuz, ihracattan çok daha fazlasını ithal ediyorsunuz, bunun neticesinde milli geliriniz gerekli düzeye çıkamıyor ve diğer ekonomik göstergeleriniz de bozuluyor demektir. Gerçekten Türkiye ekonomisi böyle bir noktada. Son dönemlerde de bildiğiniz gibi bir taraftan cari açığın artması, bir taraftan dış borçların artması nedeniyle dış açıkta büyük problemler ortaya çıktı. 1 yıl içerisinde 220 milyar dolar bulmak zorunda Türkiye. Bunu bulamadığı takdirde bu krizdir ve bütün sektörleri derinden etkileyen sonuçlar ortaya çıkaracaktır. Şu anda sıcak para bulma sıkıntısı var mı? Zaten Türkiye’de cari açık döviz sıkıntısına yol açıyor ve bu nedenle de dolar sürekli yükseliyor. Yabancı parayı bir mal gibi düşünebilirsiniz. Bir mal piyasada kıt hale gelirse, yani talep arzdan fazla hale gelirse, o malın fiyatı yükselir. Döviz de öyledir. Dövize çok ihtiyacınız var. Neden? Dış borcunuz çok, dış borç ödemeniz var. Ayrıca ithalat fazlanız var. İthalatı karşılayabilmeniz için de dövize ihtiyacınız var. Türkiye’nin döviz talebi o kadar yüksek ki bunu karşılamakta zorluk çektiği için dövizin değeri sürekli artıyor. Bu dış dengeden kaynaklanan bir hadisedir ve sürdürülemez bir şeydir. Belli bir noktaya geldiği zaman bütün göstergeleri topyekun bozacak şekilde patlar. Yani ülke krize doğru gidiyor. Bana kalırsa zaten krize giden ekonomiyi gördüler onun için hemen 24 Haziran gibi çok erken tarihte seçim kararı aldılar. Seçimi kazandıktan sonra kriz çıkarsa “Önümüzde 4-5 yıl var, toparlarız, millet batırdığı parayı, işyerini, çektiği acıyı unutur.” diye düşündüler. Bütün taktik bundan ibaret. AKP seçimi kazansa bile yönetilemez bir tablo olduğu söyleniyor. Bu nedenle tekrar bir seçimin gündeme gelebileceği konuşuluyor. Seçim sonrası biliyorsunuz Türkiye’de rejim değişmiş oluyor. 16 Nisan referandumunun bazı maddeleri yürürlüğe girmişti, seçim sonrası diğerleri de girecek. Başbakanlık kalkacak, cumhurbaşkanı hükümetini kuracak. Cumhurbaşkanının kuracağı hükümet, eski parlamenter sistemdeki hükümete benzemeyecek. O hükümette yetkili tek bir kişi olacak o da cumhurbaşkanı. Bakan denilen kişiler parlamenter demokrasideki bakanlar kadar etkili ve güçlü olamayacak. Onlar sadece cumhurbaşkanının hükümetinde, cumhurbaşkanının değişik konulara bakan sekreterleri gibi olacaklar. Böyle bir ortamda hükümet üzerindeki parlamento denetimi de ortadan kalkacak. Parlamenter demokraside hükümet kurulduğu zaman Meclis’ten güven oyu alamazsa hükümet kurulamaz. Ancak cumhurbaşkanının kuracağı hükümetin güven oyuna ihtiyacı yoktur. Hükümeti kurdum bitti diyecek. Parlamenter demokraside Meclis bir bakana gensoru verdiği zaman, düşürdüğü zaman o bakan artık bakanlık yapamazdı. Şimdi Meclis’in bir bakanı düşürme yetkisi olmayacak. Meclis, hükümete güvensizlik oyu verdiği zaman hükümet değişirdi şimdi Meclis’in o yetkisi de olmayacak. Hatta bir milletvekilinin Meclis kürsüsünden bir bakana soru sorma hakkı da olmayacak. Dolayısıyla 24 Haziran’dan sonra kazanan cumhurbaşkanının hükümeti Türkiye’yi yanlış idare ettiğinde, Türkiye’yi kuzeyiyle, güneyiyle, doğusuyla, batısıyla ülkeyi savaşa soksa, her gün her mahalleye bin tane cenaze gelse bu hükümeti değiştirecek bir mekanizma sistemin içerisinde yoktur. İstikrar diyorlar ya bunların istikrarı böyle bir istikrar. Dolayısıyla ben ekonomi çok kötü duruma gelecek, hükümet düşecek diye bir şey beklemiyorum. Ne pahasına olursa olsun Tayyip Erdoğan, Türkiye ekonomik krizden dolayı mahvı perişan olsa bile, işsizlik ayyuka çıksa, iş adamları batsa, çiftçi açlık sınırının altına düşse bile iktidarı bırakmaz. Onun için önemli olan iktidarda kalmaktadır. Böyle kötü bir ekonomik tablo ortaya çıkarsa zamana oynayacaktır. Seçimi bir kere aldım, cumhurbaşkanı oldum, Meclis benimle uğraşamaz diye zamana yayacaktır. Ekonomi bir kere dip yaptıktan sonra, vatandaş da bu ekonomiye alıştıktan sonra yavaş yavaş toparlanmaya başlayacaktır. Üç-dört sene içerisinde belli bir noktaya gelecektir. Ondan sonra da yeni nokta yeni seçim olacaktır. O yüzden bu seçimler ölüm kalım meselesi. Ülke ya var olacak ya yok olacak. Türkiye’nin normalleşmeye ihtiyacı var. Normalleşmenin bir tek yolu vardır; kendini çok yetkili görüp hiç sorumlu görmeyen bu iktidar yapısının değişmesidir. Ekonomideki bu durum seçimden önce etkisini gösterir mi? Şu anda etkisini göstermeye başladı zaten. Önümüzde 40 güne yakın bir süre var. Ve bu süre çok zor geçeceğe benziyor. Mesela dolar 4 TL ike 4,50 TL oldu. Neresinden bakarsanız bakın korkunç bir artış var. İthalat yapan tüccar dışarıdan yüksek dövizle getirdiği malı içerde kaça satacak? Zaten kar marjları düşmüşken bu sefer iç piyasada bu ürünleri satma zorluğuna düşecek. Bütün sektörler can çekişecektir. Fabrikalar pahalı maliyetler yüzünden ürün satamayacaktır, bu fabrikalar iflas edecektir, kapanacaktır. Artık insanlar ticaret yapmayacaktır. Esnaf dükkanının kirasını ödeyemeyecektir. Bütün gelir grupları sıkışacaktır. Bu sıkışıklık elbette iktidarda olanların algısını vatandaş gözünde sürekli bozacaktır. Bu durum da oya yansıyacaktır. Öyle zannediyorum ki neticede Sayın Erdoğan seçimi kaybedecektir. Erdoğan’ın “Milletimiz tamam derse kenara çekiliriz” sözlerini nasıl değerlendiriyorsunuz? Yaptığı açıklamaya ben çok önem vermiyorum. Kaybederse ne olur? Ben bir çoklarının zannettiği gibi köşesine çekileceğini ya da yurt dışına gideceğini sanmıyorum. O elinde tuttuklarıyla mücadeleye devam eder. Yani Meclis’te partisi var ve onun genel başkanı. Onu bir güç olarak elinde tutacaktır ve mücadelesine devam edecektir. Meclis çoğunluğu muhalefete geçecek mi sizce? Evet bence geçecek. Cumhurbaşkanlığı seçimleri henüz ortada olsa bile, şu anki siyasi tablodan görünen şey, muhalefetin seçimlerde Meclis’te çoğunluğu sağlayacağı yönündedir. HDP barajı geçecek mi? HDP’nin barajı çok rahat geçeceğini düşünüyorum. Ama HDP’nin herhangi bir kazaya uğramamak için çok çalışması gerektiğini de düşünüyorum. Muhalefetin cumhurbaşkanı adaylarını nasıl değerlendiriyorsunuz? Adayların hepsine baktığımızda hepsinin kendi seçmen kitlesi olduğunu görüyoruz. İlk turda herkesin kendi seçmen kitlesine hitap edecektir. Cumhurbaşkanı seçiminde belirleyici olan ikinci turdur. Erdoğan ikinci tura kalacaktır onun dışında ya Meral Akşener ya da Muharrem İnce ikinci tura kalabilir diye bakıyorum. Ancak çok sürpriz yaparsa Demirtaş da ikinci tura kalabilir. Olmaz olmaz diye bir şey söyleyemeyelim. Bu takdirde ikinci tur önemli hale gelecektir. Genel olarak Türkiye’ye hitap eden, her kesimden oy olan, hatta AKP’deki Tayyip Erdoğan’ın arkasındaki mutsuz seçmenden de oy alabilecek bir adayın ikinci turda olması önemliydi. Bu açıdan analiz edildiğinde ben sorunlar olduğunu görüyorum. Yani öyle bir aday profiline ulaşılamadı mı sizce? Evet bence ulaşılamadı ama her şeye rağmen içinde yaşadığımız koşullar Erdoğan’ın kaybedeceği bir seçime gireceğimiz umudunu canlı tutuyor. Son olarak gündemdeki İsrail meselesini nasıl değerlendiriyorsunuz? AKP dışarıda ve içeride farklı tavır mı sergiliyor? Sayın Erdoğan, ABD ile stratejik ortak olduğunu defalarca söylemiştir. Bu çok önemli bir hadise. Ortadoğu’daki politikalarda ABD ile stratejik ortak iseniz siz aynı zamanda İsrail ile de stratejik ortaksınız demektir. Bakın daha önce PYD’nin sınır güvenlik birimi oluşturması ile ilgili ABD tarafından yapılan bir açıklama üzerine, ABD’ye yönelik olarak çok yüksek tonda eleştiriler yaptı Sayın Erdoğan ve hükümeti. ABD’ye dünya kadar söz söyledi sonra Afrin’e girdik. Sonra arkasından Trump’ın o dönemki Dışişleri Bakanı Tillerson geldi, onunla 3,5 saat baş başa görüşme yapıldı. İçeri tercüman bile alınmadı. Ne konuştular kimse bilmiyor. Arkasından yine Amerika’ya kızdığı bir dönemde ABD ile stratejik ortak olduğunu teyit etti. İsrail ile anlaşmaların iptal edilmemesi, gerçek anlamda İsrail’i rahatsız edecek hiçbir politikanın ortaya konulmaması, Mavi Marmara anlaşmasında İsrail’in bütün tezlerinin kabul edilmesi ve Suriye politikasında İsrail stratejilerine uygun bir politika izlenmesine bakıldığında Sayın Erdoğan’ın ABD ve İsrail ile stratejik ortaklığını sürdürdüğü görülmektedir. Çünkü, doların geleceği, aynı zamanda Euro’nun geleceği demek. Hatta, Çin ve Japon paralarının geleceği diye de söze başlanabilir. Bu yazıların hepsi aynı kapıya çıkacaktır. Soruyu şöyle tertipleyebiliriz Doların, Euro ve takipçisi Avrupa paraları karşısında değer kaybederken, Çin parasına karşı sabit kurda kalması, Japon ve diğer Pasifik paralarına karşı ise çok az değer kaybetmesi, dünya ekonomisinde hangi yeni gelişmelere yol açacaktır. Yoksa işler böyle sürüp gidecek midir? * * *Karşı karşıya bulunulan tablo, ilk bakışta göründüğünden çok daha karmaşıktır. Bu konuda bilinmesi ve söylenmesi gerekenlerin kısa bir özeti bile, bu makalenin üç katı uzunlukta olmak mecburiyetindedir. Yine de bir toparlama yapmak gerekirse1. Doların, Euro karşısındaki kambiyo kuru, Euro’nun babası olan Alman Markı karşısında düştüğü en düşük değer olan DM= 1 USD’ye göre halen yüzde 7 yüksektir. Dolar, daha da düşebilir ve yine yükselişe Dolar, Euro karşısında en değerli olduğu güne göre yüzde 37 devalüe olmuştur. Bundan anlaşılması gereken husus şudur. Düşmez, kalkmaz para Doların değer kaybının sebebi, Amerika’nın cari işlem açıkları’dır. Bu ifadenin ayna simetriği ise şudur Doların değer kaybetmesinin sebebi, Amerika’nın dış ticaret partnerlerinin cari işlem fazlası’ vermesidir. 4. Eğer Japonya, Çin, Tayvan ve benzeri ihracatla büyüyen’ ve ihracatla dengede kalan ülkeler, paralarını dolara göre sabit tutmasalardı, ABD bu kadar dış açık veremez’, dolar da Euro karşısında bu kadar değer Cari açık vermesi için, o ülkeye dışarıdan döviz yabancı para girmesi gerekir. Ancak, Amerika için bu eşitlik kuralı geçerli değildir. Çünkü Amerika, sadece kendi parası olan US Dolar’la ithalat yapmaktadır. Ülkesine giren para yabancı para, döviz değil, kendi ulusal parasıdır. Amerika’nın döviz açığı’ Daha başka bir ifade ile ABD, hiç bir ülkeden borç almamakta, cari işlem açıklarını, diğer ülkelere Amerikan Doları veya Amerikan Dolarlı Tasarruf Enstrümanları ihraç ederek kapamaktadır. ABD kendisi dış yatırım yapan bir ülke olduğu için, ABD’ye giren doğrudan yabancı yatırımların, cari açık kapama etkisi genelde ya yoktur, ya da önemli Dolar değer kaybettikçe ve özellikle Pasifik paraları gelecekte değer kazandıkça, Amerika’nın dış açıkları, mutlaka azalacaktır. Bu oyunun başka türlü bitmesi mümkün değildir. Amerika’nın cari işlem açıkları Bu açıkların kapanması iki yolla olacaktır. Birincisi; ABD’nin ihracatı artacaktır; ikincisi, ABD’nin ithalatı azalacaktır. Eğer açık kapanması, daha ziyade ABD’nin ihracat artışıyla olacaksa, Dünya ekonomisi büyüyecek; tersi olursa, yani dengeye geliş esas olarak ABD’nin ithalatının azalması yoluyla gerçeleşekse, Dünya ekonomisi Serbest Pazar Ekonomisi’ her tür denksizliği’ veya dengesizliği’ dis-equilibrium ortadan kaldırmaya muktedirdir. Sistemin bünyesinde, kendi kendine çalışan dengeleyiciler vardır. Bunlar da aslında fiyat mekanizmasının çeşitli şekillerde devreye girmesinden başa birşey Serbest Pazar Ekonomisi, her tür dengesizliği izale eder demek, bunu en iyi şekilde yapar demek değildir. Yani mesele, bu dengesizliğin ortadan kalkıp kalkmayacağı değil, bu sürecin iyi’lik mi, yoksa kötü’lük mü yaratacağıdır. Son Söz Bu da geçer deme, delip mi geçer, delmeden mi geçer, onu söyle.

dövizin milli paraya göre değeri bulmaca